دوره 4، شماره 12، بهار 1400، صفحات 98 - 86

نویسندگان : مهدیه درگاهی * ¹ ، حمیدرضا محبی ²

چکیده :
ایل افشاری کرمان با سابقه ای طولانی در زمینه بافندگی، از جمله عشایری می باشد که دارای دستبافته های متنوع و قابل توجهی هستند. جنبه هنری دستبافته ها ملهم از طبیعت و معناهای فرهنگی است که تجلی سادگی و بی پیرایگی زندگی سنتی افشار ها می باشد. سوال این است که هدف بافندة عشایری افشاری از خلق نقش مایه ها به دلیل معانی که در پشت نقوش حیوانی وجود داشته بر روی دستبافته می آورده است یا به صورت ناخودآگاه نقشمایه ها را در چیدمان نقوش دستبافته می بافته اند؟ معانی نقشمایه های حیوانی برای بافنده افشاری از کدام ارزش های اعتقادی و فرهنگی برخوردار بوده است؟ و فرهنگ قومی وشرایط اقلیمی چه تأثیری بر روی نقوش حیوانی دستبافته ها داشته است؟ در این پژوهش که ازنظر هدف بنیادی، و از جهت ماهیت تاریخی وتوصیفی است، سعی شده است که با بررسی پیشینه تاریخی وفرهنگی این دستبافته ها، طرح ها و نقشمایه های حیوانی آنها شناسایی وجهت استفاده تولید کنندگان داخلی و صادرکنندگان معرفی گردند. این تحقیق از نوع کیفی بوده و روش پژوهش آن توصیفی است که غالب اطلاعات به صورت میدانی جمع آوری شده و سپس با بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای تدوین گشته است. نتایج تحقیق نشان داد که دستبافته های عشایری ایل افشار کرمان داراي نقوش و طرح هایي ذهنی است كه نشانه اي از عقاید، اندیشه ها و منابع الهام بخش زنان افشاری در طول تاریخ بوده اند. قدرت شکل پردازی این قوم محدود به مشاهدات اطرافشان بوده است و سینه به سینه از نسلى به نسل دیگر منتقل شده اند. نقشمایه های حیوانی در دستبافته های عشایری در واقع الهام گرفته از حیواناتی هستند که برای بافنده از ارزش و اهمیت خاصی در حفظ و تداوم زندگی برخوردار می باشند.

کلمات کلیدی :
ایل افشار، عشایر کرمان، دستبافته های عشایری، نقش مایه های حیوانی